Terug naar overzicht

115 Wilde ideeën aan de muur: en nu?

School of Creative Thinking - Artikel - 115 Wilde ideeën aan de muur: en nu?

Daar sta je dan, met verschillende technieken heb je al die ideeën bedacht. En dit is waar het woord ‘brainstormen’ haar imago verloor: hoe zet je al die gedachtenspinsels om tot een concrete oplossing? Blok 3 van de opleiding Verdieping Toegepaste Creativiteit stond in het teken van de transformatiefase: de fase waarin je een probleem transformeert tot oplossing. Althans, zo lees ik het begrip ‘transformatie’. Je creëert iets wat nog niet was, en wat wezenlijk anders is dan waar je mee startte. Het is als een chemische reactie: H2 en O2 op zichzelf zijn iets anders dan H20. In je eentje een idee door ontwikkelen, is nog niet zo’n uitdaging. Het was lang mijn werk. Maar dit met een team doen, dat is andere koek. Hoe prikkel je hersens waarin out-of-the-box-denken niet eerste denkstijl is, en belangrijker: hoe kom je samen tot een goed concept? In dit blok verrijkte ik absoluut mijn palet aan werkvormen als facilitator! De opbouw was weer fijn en overzichtelijk. Dag 1: divergeren (ideeën bedenken), dag 2: convergeren (oplossingen formuleren).

Kinderbedje
Manu de Bruyn, een bevlogen dame, nam ons met leuke praktijk voorbeelden door de reis van divergentie. Creativiteit gaat om het inzetten van je verbeelding, het verbinden van nieuwe contexten (je Eureuka moment), het verbreden van je denkveld. Heb jij je al eens ingeleefd in hoe het voelt een kinderbed te zijn, en je slapertje van drie je ’s nachts verlaat om bij papa en mama in bed te kruipen?‘ Bedenk vanuit jouw gevoel, reactie een oplossing. Wat zou jij doen als kinderbed?’ Aldus, de persoonlijke analogie als ideationtechniek. Ideaal voor productontwikkeling.

Zelf-ervaren = de basis voor zelf-vertrouwen
Deze eerste dag bleek een ideationsessie voor gevorderden. Onze hersenen werden gekraakt en gestretcht, maar hey, deze opleiding is niet voor niets een ‘advanced program’. Vanuit de 4 creatieve vermogens (associatie, analogie, verbeelding en waarneming) oefenden we actief met een groot palet aan creativiteitstechnieken. Van bloemassociatie tot paradox, van natuuranalogie tot verandering van intredepunt. Meer dan 11 werkvormen passeerden de revue. Heerlijk. Soms kan een techniek zo simpel, maar zo krachtig zijn! Ik kom steeds meer tot de conclusie dat de technieken an sich geen rocket science zijn, maar je moet ze ‘even weten’, een goede procesbegeleider is cruciaal, en: oefenen, oefenen, oefenen.

Muur van Leonardo
De meest vreemde, maar ook spannende werkvorm vond ik de ‘Muur van Leonardo’. Vanuit betekenisloze prikkels, betekenis halen (op muziek!). En dit vervolgens gebruiken als inspiratie voor je probleemvraag. Het grappige is, dat ik dit zelf ook vaak doe in mijn creatief werk. Maar geheel onbewust. Gewoon op straat, kijkend naar de brug die opengaat, schaduwen op een tegelvoer. Misschien is mijn grootste winst van deze opleiding nog wel die extra grip op (en begrip van) mijn eigen creativiteit. Ik verzamel handvaten voor hoe ik deze schijnbaar ‘vage skill’ op tastbare wijze kan inzetten in de zakelijke praktijk. Effe samentekenen op muziek? Joh, why not.

Belang van incubatietijd
Wanneer krijg je ideëen? Connecten er in je hoofd verschillende contexten als twee atomen die spontaan tegen elkaar op knallen en ineens een nieuw stofje vormen? Onder de douche, op de fiets, tijdens meditatie, aan de afwas. Je brein moet je af en toe even laten rusten om te doen wat zij het beste kan: verbindingen maken. Het belang van incubatietijd werd meermaals benadrukt, en ik ervaarde zelf het effect. Dit gaf mij extra vertrouwen om opdrachtgevers te stimuleren toch echt de tijd vrij te maken om teams tot vernieuwende oplossingen te laten komen. Creativiteit is misschien een vaardigheid, maar het is net als met brood bakken: je kunt de temperatuur wel hoger draaien en het brood kan er van buiten bruin uitzien, het betekent niet dat hij van binnen gaar is.

Van 115 ideeën tot 5 concepten
De meest gemaakte fout met brainstorms is misschien wel: stoppen na de ideation fase. Divergeren is hartstikke leuk (vind ik), maar een idee is slechts een idee. Als je het niet verrijkt, verfijnt, aanscherpt, evalueert, kortom: ontwikkelt, dan blijft het wat het is: een idee. Ik voelde me vereerd, dat mijn subgroep een avond, drie weken voorafgaand aan de training, voor de huiswerkopdracht wel wilde brainstormen rondom mijn persoonlijke project (het promoten van mijn boek). De opdracht was: ‘Bedenk 50 ideeën met verschillende technieken rondom de probleemvraag. Herschik ze in de COCD-box. Neem deze mee naar Blok 3’. We kwamen terug met 115 ideeën. Die tas vol post-its vormde het werkmateriaal voor de convergentiefase van de training. Slim bedacht. Je hebt immers oefenmateriaal nodig.

Onder leiding van Marcus Geers ging ‘mijn clubje’ aan de slag. Eind van de middag moesten er 5 concepten liggen.We pasten technieken toe als
Dr.Strange Love (kiezen), CreaActiveren (combineren), Moodboard (vormgeven), De Spiegel (verfijnen), S.C.H.A.V.E.N. (doorontwikkelen) en P.R.E.F.E.R (evalueren).

Ik vond het leuk te zien dat het moodboard, een techniek die ik in workshops niet als eerste inzet, dat ik toch iedere keer weer merk hoe krachtig hij werkt. Ik verraste mijzelf, en anderen mij ook. Het moodboard zet je impliciete gedachten, gevoelens, visies om in tastbare beelden. En via het duiden van die beelden vind je zelf de juiste woorden. Zo ontwikkelt het idee zich tot iets concreets, iets wat je kunt overdragen en presenteren.Wat we dus ook deden. Ik ging naar huis met 5 prachtige concepten! Heel dankbaar hiervoor. Maar, we zijn er nu natuurlijk nog niet. Concepten, leuk. Maar hoe creëer je acceptatie voor je oplossing, en zet je het om in actie? Creative Problem Solving (CPS) gaat niet alleen om het vinden van een creatieve oplossing, maar ook om het daadwerkelijk oplossen, oftewel: doen! Persoonlijk voel ik de druk al oplopen: nog even, en ik moet in mijn skelettenpak (een van de concepten) naar de training komen ?
Ik kijk al uit naar blok 4: de implementatiefase.

 

Femke Deckers

* Dit is het derde deel van zes artikelen waarin Femke, deelnemer aan editie 2019 van de opleiding Verdieping Toegepaste Creativiteit, verhaalt over haar ervaringen. De opleiding heette toen Applied Creativity Advanced Program.